Protez

Dişlerin ve çevre dokuların çeşitli nedenlerle madde kaybına uğradığı ya da tamamen yok olduğu, yani kaybedildiği durumlarda, onları onarmak ya da yerine konması için kullanılan, hazırlanmış materyallere protez adı verilir.

Protezde, hastanın kaybolan fonksiyonları tekrar kazandırılmaya çalışılırken, aynı zamanda bozulan konuşmasının da düzeltilmesi ve estetik görünümün de daha iyi olması amaçlanmaktadır. Böylelikle büyük oranda kaybedilen ağız sağlığı düzeltilirken toplum içinde eksik ya da harap olmuş dişlerle yaşamak zorunda kalan bireylerin psikolojik açıdan da desteklenmesi sağlanır. Çünkü bu şekilde yaşamlarını ( bir süre de olsa ) sürdürmek zorunda kalan bireyler, öncelikle gülmeyi unuturlar.

Bu da fonksiyonel bozuklukların yanı sıra, insanlarda kendine güven duygusunun zedelenmesine neden olur. Bu tip hastalara yapılan çeşitli protezlerle insanların yaşam kalitesinin yükseltilmesi amaçlanır.

Yıllar boyunca insanların yemek yeme, çiğneme, yutkunma ve geceleri bazı nedenlerle diş gıcırdatmaları sonucunda, dişler farklı oranlarda aşınırlar. Ayrıca çürükler ve kaza sonucunda dişlerin bazı bölümlerinde kırılmalar oluşur. Bu gibi durumlarda, kuron adı verilen protezler ile dişlerin kaybolan yapıları, tekrar yerine konur. Bu kuronlar porselen, akril ya da diş hekimliği için özel olarak üretilmiş olan metal alaşımları kullanılarak yapılır. Diş hekimliğinde son dönemdeki gelişmeler bu yapıların son derece doğal görünmesini sağlayabilmektedir.

Dişlerin kaybedilmesi sonucunda yapılan protezler genel anlamda iki türlüdür:

1.Ağızda kalan dişlerin üzerine yapılan ve hasta tarafından çıkartılamayan kuron , köprü gibi SABİT PROTEZLER

2. Hasta tarafından istenildiği zaman takılıp çıkartılabilen HAREKETLİ PROTEZLER

Eğer gülerken dişlerin görünümü insanları sürekli mutsuz kılıyorsa, o kişinin bir diş hekimine başvurmasında yarar vardır.

Kırılmış,renk değiştirmiş ya da şekil bozukluğuna sahip dişler insanların estetiğinde son derece olumsuz bir etki yaratırlar.

Bu nedenle psikolojik olarak zarar gören insanlar yapılacak çeşitli protezler yardımıyla kurtulabilirler.

Implantlar, dişlerini kaybeden hastaların çene kemiği içine operasyonla yerleştirilen saf titanyum ya da titanyum alaşımlarından yapılmış metal yapılardır. Bunlar, hastaların kaybedilen dişlerin kökleri yerine kullanılarak üzerlerine yapılan protezlerle daha önce anlatılan amaçlara erişilmeye çalışılır.

Protez çeşitleri:

• Sabit Protezler( kuron-köprü benzeri yapıştırılan,estetik protezler )
• Hareketli Protezler ( takıp çıkarılabilen )
• Implant üstü protezler ( sabit veya hareketli )

1 . SABİT PROTEZ

Hastanın kendisinin çıkarmadığı kuron-köprü gibi yapıştırma protezlerdir.

Kuron: Çürük kırık veya başka bir nedenle aşırı madde kaybı olan dişlerin küçültülüp kaplanması işlemidir.

Köprü: Bir veya birden fazla diş eksikliğinde, komşu dişlerin küçültülüp, bunlara gelen özel kaplamalardan destek alınılarak ara boşlukların doldurulması işlemidir.

Herhangi bir nedenle diş kaybı meydana geldiğinde komşu dişlerde bu boşluğa doğru hareket başlar. Bunun sonucunda yandaki dişlerde diş eti problemleri, bu boşluğa devrilmeye bağlı kemik kayıpları, estetikte bozulma ve çiğneme kuvvetlerinde değişiklikler meydana gelir. Eğer uzun süre bu boşluk implant veya köprü ile restore edilmezse bu komşu dişlerde de kayıplar olabilir.

Metal destekli kuron ve köprüler

Altyapı olarak standart metal veya değerli metal alaşımlar kullanılabilir. Altın diş hekimliğinde kullanılan maddeler içindedir. Değerli metal kullanılarak yapılan uygulamalar ile diş eti ve doku dostu olduğu için daha sağlıklı ve estetik sonuçlar elde edilir.

Metal desteksiz kuron ve köprüler

Güçlendirilmiş porselenden yapılırlar. Kuronların görüntüsünü pek çok şey etkilese de en önemlisi ışığa verdikleri tepkidir. Doğal dişler ışığı geçirir. Bunun sonucu olarak da dişte derinlik ve canlılık ortaya çıkar. Metal desteksiz porselen kuronların (full porselen) ışık geçirme özelliklerinden dolayı, derinlik ve canlılıkları daha fazladır böylece doğal dişe en yakın sonuçlar elde edilir.

Zirkonyum Dişler: Zirkonyum porselen köprü dişler de metal yerine beyaz bir renk olan zirkonyum alaşım kullanılır. Metalsiz Köprü ya da Metal desteksiz Köprüler diye de adlandırılan Full Porselen köprü diş sistemin en büyük avantajı, ulaştığı çok yüksek dayanılılıkla, arka bölgedeki köprülerde tam estetik bir görünüm sağlamaktır.

“IPS Porselen dişler, güçlendirilmiş porselen yapısı ve ışık geçirgenliğinin çok iyi olmasından dolayı özellikle ön dişlerde, tercih edilmektedir.”

Çürük kırık veya başka bir nedenle aşırı madde kaybı olan dişlerin küçültülüp kaplanması işlemine kuron ( kron ) adı verilmektedir.

Köprü:

Köprü ise Bir veya birden fazla diş eksikliğinde, komşu dişlerin küçültülüp, bunlara gelen özel kaplamalardan destek alınılarak ara boşlukların doldurulması işlemidır.

Metalsiz Porselen Kuron Köprüler:

Dişlerden herhangi birinin madde kaybına maruz kalması sonucu dişte boşluklar meydana gelir.Ve komşu diş bu boşluğa doğru bir hareket eder.Böylece ağız içi diş yapısı ve şekli bozulur.Buna bağlı olarak ağız kapanışı ve çiğneme kuvveti de bundan etkilenir.Bu boşluklar uzun süre doldurulmaz ise boşluk artar ve çevre dişler de bundan etkilenir.

Bu nedenle boşluğun büyüklüğü ve sayısına göre kuron ya da köprü ile bu boşluklar doldurulur.Bu işlemlerde metal destek kulanılmaktadır.Ancak günümüzde kozmetik diş hekimliği estetik çözümlerle metal desteksiz full porselen kuron köprüler ile hiç metal kullanmadan ağız içi boşlukların giderilmesini sağlanabilmektedir.

“Zirkonyum Porselen Kuron Köprü”

Metal Desteksiz Full Porselen Kuron Köprülerin Özellikleri:

Güçlendirilmiş porselenden yapılırlar. Kuronların görüntüsünü pek çok şey etkilese de en önemlisi ışığa verdikleri tepkidir. Doğal dişler ışığı geçirir. Bunun sonucu olarak da dişte derinlik ve canlılık ortaya çıkar. Metal desteksiz porselen kuronların (full porselen) ışık geçirme özelliklerinden dolayı, derinlik ve canlılıkları daha fazladır böylece doğal dişe en yakın sonuçlar elde edilir.

Full porselenler ışığı geçirdiklerinden doğal diş yapısına çok benzer bir estetik oluştururken, çok iyi yapılmış bile olsa metal porselenlerde bir donukluk ve yapaylık vardır. Bu nedenle özellikle ön dişlerde full porselenler tercih edilir.

Metal destekli porselenler bazı ışıklarda (disko,fotoğraf makinası flaşı vb) ağızda yokmuş gibi koyu renk bir boşluk görüntüsü verirler. Full porselenler ise aynı doğal diş gibi her türlü ışığı geçirirler.

Metal destekli porselenler mekanik olarak dişe yapıştırılırlar. Full porselenler ise mekanik ve kimyasal olarak dişe tutturulur. Bu yüzden metal desteklilere göre tutuculukları çok daha yüksektir.

Alt yapısında metal olmadığı için kuron – diş eti hizasında koyu renk bir çizgi olmaz. Daha estetik bir görüntü sağlanır.

Diş eti çekildiğinde, full porselenler estetik görünümlerini korurlarken, metal porselenler diş ile birleştikleri bölgede kötü bir görüntü oluştururlar.
Alt yapıda kullanılan bazı metallere karşı (nikel vb.) oluşabilecek allerji riski full porselenlerde yoktur.

Metal Desteksiz IPS Köprüler:

Güçlendirilmiş porselenin özel makinalarda sıkıştırılması ile elde edilir. Özellikle ön dişlerde, ışık geçirgenliğinin çok iyi olmasından dolayı tercih edilir. Arka bölge için çiğneme kuvvetlerine karşı yeterince dayanılıklı değildir.

Metal Desteksiz Zirkonyum Köprüler:

Zirkonyum Köprü Dişler de metal yerine beyaz bir renk olan zirkonyum alaşım kullanılır. Sistemin en büyük avantajı, ulaştığı çok yüksek dayanıklılıkla, arka bölgedeki köprülerde tam estetik bir görünüm sağlamaktır.

Porselen Laminalar: Laminate Veneer porselen lamina dişlerin sadece ön yüzeyinden minimum madde kaldırmak suretiyle dişe yapıştırılan porselen yapraklardır.Çok ince (0,3,- 0,5 mm ) kalınlıktaki bu yapraklar istenen renk boy ve formlarda özel hazırlanmakta ve dişin ön yüzeyine yapıştırılmaktadır.
Bu yöntemde klasik porselen kuronlardan farklı olarak dişten çok az mine dokusu kaldırılır.Bu sebeple yapılabilecek en konservatif ( koruyucu) tedavi şeklidir.
Laminate Veneer çok ince olması metal içermemesi ve ışık geçirgenlik özellikleriyle gerçek dişlerden ayırt edilemeyecek kalitede memnun edici sonuçlar vermektedir.

Işlemin uygulanması çok basit olup kısa sürelidir.Öncelikle hastadan ölçü alınmaktadır.Ve laboratuvarda örnek bir model çalışması yapılır.Hasta dişler henüz kesilmeden bitiş aşamasını bu model üzerinde görmektedir.Daha sonra ağrısız bir işlem ile dişler prepare edilir.Ana ölçü alındıktan sonra geçici veneer yapıştırılır.Böylece dişlerin dış etkilerden korunması sağlanır.

Laboratuvarda son ölçüye göre model oluşturulur ve porselen laminalar hazırlanır.Özel bir teknikle ve yapıştırıcı resin adı verilen materyal ile dişlere yapıştırılır.Yapıştırma işlemi sonucunda laminaları dişten ayırmak mümkün değildir.Bu yüzden kırılmaya karşı çok dayanıklıdır.

Laminate Veneer Kimlere Uygulanır ?

– Dişlerin formundan memnun olmayanlara

– Ön bölgedeki diş renkleşmelerinde (Tetrasiklin renkleşmesi v.s )

– Dişleri aralıklı olanlarda

– Ön dişlerde büyük dolguları bulunan ve çürüğün dolgu ile doldurulması sonucu estetik görünümden yoksun durumlarda

– Ön dişleri kırık veya aşınmış olan kimselerde uygulanır.

Lamina porselen uygulamalar sonucu estetik bir gülüş sağlamak çok kolaydır.

2. HAREKETLİ PROTEZLER

Total Protezler:

Tüm dişlerin eksik olduğu ağızlara uygulanır.

Parsiyel Protezler:

• Klasik Parsiyel Protez : Kısmen dişsiz ağrılara uygulanır. Dişler üzerine gelen tırnaklar ve kancalarla tutuculuk sağlanır.

• Hassas Tutuculu Parsiyel Protezler: Kısmen dişsiz ağızlara uygulanır. Kanca gibi dışarıdan görünen herhangi bir aparatı olmayan estetik protezlerdir.

• Çift Taraflı Hassas Parsiyel Protez

• Tek Taraflı Hassas Parsiyel Protezler

Tek taraflı hassas parsiyel protezler hastaya geniş imkanlar sunmaktadır. Hasta memnuniyeti ve beklentisini karşılayacak şekilde tasarlanmıştır.

3. İMPLANT ÜSTÜ PROTEZLER (SABİT VEYA HAREKETLİ)

Sabit : Implanttan destek alınarak yapılan köprü ve kuronlardır.

Hareketli: Kemik desteği yeterli olmayan ağızlarda tercih edilen implantlardan destek alınarak yapılan total benzeri protezlerdir.

Diş eksikliklerinin giderilmemesinin sonuçları:

• Estetik bozukluklar

• Yemek yeme zorluğu

• Konuşma bozukluğu ( harfleri doğru söyleyememek )

• Psikolojik problemler (utangaçlık, kendine olan güvenin kaybolması, gülmemeye çalışmak, mutsuzluk )

• Ağız sağlığının daha da bozulması (dişlerin konum değiştirmesi, aşınması , çürümesi , sallanması )

• Çene ekleminde ( T.M.E. ) ağrı , ses ve hareket bozukluğu

• Genel sağlık sorunları ( yiyecekleri öğütme fonksiyonunun yeterince iyi yapılamamasının sonucunda oluşan mide hastalıkları ve beslenme eksikliği )